هلال احمر پای کار تأمین داروهای کمیاب
مهسا قوی قلب
خبرنگار
در میان شهرک‌های صنعتی محلات اطراف کرج، دو ساختمان البته با فاصله‌ای نسبتاً طولانی از یکدیگر واقع شده‌اند که هر دو از زیرمجموعه‌های جمعیت هلال‌احمر کشور هستند، از آن جایی که غالباً مردم از طریق اوقاف و وجوه اهدایی عمده‌ترین نیازهای مالی جمعیت را تأمین می‌کنند، سازمان‌های تابعه این جمعیت نیز بر مبنای خیریه‌ای فعالیت می‌کنند. سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر در سال 1334 با عنوان سازمان تدارکات درمانی فعالیت خود را در دفتری کوچک در جنوبی‌ترین نقطه تهران و با سه میلیون ریال سرمایه اولیه آغاز کرد و مجموعه‌ای است که در حوزه تولید دارو و تجهیزات پزشکی فعالیت دارد. طبق اساسنامه مصوب، فعالیت‌های این سازمان مشتمل بر تهیه، تولید و توزیع داروهای شیمیایی و گیاهی، تجهیزات پزشکی، مواد اولیه دارویی و همچنین ارائه خدمات شایسته به هموطنان است. سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر کشور به‌عنوان بازوی توانمند نظام و دولت و وزارت بهداشت به شمار می‌آید و در کنار تولید انواع داروها و تجهیزات مهم پزشکی، نقش مفیدی در تأمین داروهای کمیاب و داروهای یارانه‌ای از طریق داروخانه‌های هلال‌احمر سراسر کشور دارد. در واقع شرکت داروسازی سها بر اساس شعار سلامتی برای همه انسان‌ها، با سرمایه‌گذاری هلال‌احمر راه‌اندازی شده است تا بتواند محصولاتی را که در سلامت انسان‌ها نقش مهمی دارد، تولید کند.
خدمت‌رسانی به موقع و تأمین اقلام درمانی مورد نیاز مردم
دکــتـــــــرعـلـیــــرضـــا عسکری، مدیرعامل سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر، با اشاره به اینکه شــرکــت‌تــجهیــزات پزشکی، داروسازی، کشت و صنعت فرآوری گیاهان دارویی، شرکت پخش سها هلال، برای خدمات‌رسانی به مردم فعالیت می‌کنند، به «ایران» توضیح می‌دهد: هدف ما کمک به سلامت همه انسان‌ها از طریق خودکفایی ملی در زمینه تولید مواد اولیه، دارو و تجهیزات پزشکی است و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنیم، راهبری فعالیت‌های مرتبط با امور دارویی و تجهیزات پزشکی در راستای رفع نیازهای درمانی کشور است و مأموریت مهمی که بر دوش ما نهاده شده، در وهله اول توسعه و بهبود نظام تهیه، تولید، تأمین و ارائه خدمات دارویی و تجهیزات پزشکی و در گام بعدی، خدمت‌رسانی به‌موقع و تأمین اقلام درمانی مورد نیاز مردم در شرایط خاص و مناطق محروم است.
عسکری در ادامه به وظایف سازمان تدارکات پزشکی نیز اشاره کرده و اظهار می‌کند: کمک به تأمین داروی مورد نیاز جامعه شامل داروهای شیمیایی، گیاهی، واکسن و فن‌آوری‌های نوین از طریق تهیه و تدارک، تولید و توزیع و عرضه، خرید و فروش و صادرات و واردات، همچنین تأمین مواد اولیه دارویی، مکمل‌های غذایی و غذای کودک و غذاهای رژیمی، انواع لوازم و تجهیزات امدادی، درمانی، پزشکی، بیمارستانی، آزمایشگاهی و توانبخشی، فرآورده‌ها و محصولات آرایشی و بهداشتی، تشخیصی، بیولوژیک و فن‌آوری‌های نوین از طریق تهیه و تدارک، تولید و توزیع، عرضه، خرید و فروش، واردات و صادرات بر عهده ما قرار دارد. از موارد دیگر، ایجاد، تأسیس و راه‌اندازی واحدهای جدید، تکمیل و توسعه واحدهای موجود، همچنین انجام فعالیت‌های ضروری مرتبط، اعم از فعالیت‌های تحقیقاتی- پژوهشی، فنی- مهندسی، خدماتی و موارد مشابه را نیز می‌توان نام برد. اخذ نمایندگی از شرکت‌های داخلی و خارجی در چهارچوب مأموریت‌ها و فعالیت‌های سازمان و ایجاد نمایندگی و دایرکردن شعب برای سازمان در داخل و خارج از کشور و مشارکت در طرح‌ها و سهام شرکت‌های مرتبط با موضوع فعالیت و هر نوع اقدامی که در جهت تحقق اهداف و مأموریت‌های سازمان در چهارچوب قوانین و مقررات جاری در کشور لازم، مفید و مناسب تشخیص داده شود نیز از جمله وظایف مهمی است که باید به انجام برسانیم.
کیفیت داروهای ایرانی، مشابه داروهای خارجی
دکتر حسین عطار، مدیرعامل شرکت داروسازی سها هلال با بیان تولید گروه‌های مختلف دارویی توسط هلال‌احمر، به «ایران» می‌گوید: در حال حاضر ما یکی از بهترین داروهای مسکن را که بر درد اثر بسیار خوبی دارد و مورد توجه بسیاری از متخصصان قرار گرفته تولید می‌کنیم. البته برای اولین بار در ایران آن را وارد بازار کشور کردیم، برای دردهای شدید تجویز می‌شود و مورد توجه ویژه آنکولوژیست‌ها و متخصصان درد قرار گرفته، این در حالی است که می‌توانیم آن را توسعه داده و به شکل‌های دیگر غیر از خوراکی هم تولید کنیم. حالا در کشور صنعت داروسازی به اندازه‌ای گسترش یافته که داروهای ایرانی از نظر کیفی مشابه داروهای خارجی هستند و در ساخت آنها کلیه استانداردهای بین‌المللی تولید نیز رعایت می‌شود. در واقع فرقی بین مصرف داروی خارجی و ایرانی نیست، چراکه دستورالعمل ساخت کلیه داروها به لحاظ علم شیمی یکسان است و پروسه تولید داروها به یک طریق است. اینکه برخی پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که داروی خارجی بگیرند، مبنای علمی ندارد و داروی ایرانی همان بازدهی و اثرگذاری داروی خارجی را دارد.
به گفته او، داروی گوارشی، دیابت و آنتی بیوتیک نیز از جمله داروهای دیگری است که توسط این سازمان زیرمجموعه جمعیت هلال‌احمر تولید می‌شود. او می‌گوید: ما بر اساس نیاز کشور و وضعیت اقتصادی داروها را تولید می‌کنیم و در این خصوص 120 قلم پروانه ساخت دارو داریم. متأسفانه در سال‌های اخیر تحریم‌های ظالمانه و سختی انتقال ارز در کار ما هم خلل زیادی وارد کرد، این در حالی است که کشورهای تحریم کننده از ابتدا معتقد بودند که به سیستم دارو در خصوص تحریم کاری ندارند اما عملاً این اتفاق نیفتاد و تحریم‌ها سبب شد تا در زمینه دارو هم مردم متحمل مشکلات زیادی شوند و سلامت آنها تحت تأثیر این امربه مخاطره افتاد.
دکترعطار در ادامه با بیان اینکه سالانه توان تولید بیش از ۳۰۰ میلیون قرص را داریم که در اختیار وزارت بهداشت قرار می‌دهیم، می‌افزاید: مواد اولیه تولید دارو در کل دنیا را چین و هند تولید می‌کند. فرمول تولید هم به لحاظ علم شیمی یکی است، از این‌رو خواص داروها هم کم و بیش یکسان هستند. کاری که ما می‌کنیم این است که مواد را تست کرده و به کمک علم شیمی تشخیص دهیم ماده اولیه به لحاظ کیفی در چه حدی است، اما در کل بحثی به نام «دارونما» هم وجود دارد که در بسیاری موارد، به‌دلیل وابستگی روانی به داروی خارجی، آن دارو 30 تا 40 درصد تأثیر مثبت تری می‌تواند بر بیمار بگذارد و این اتفاق هیچ ارتباطی به کیفیت دارو یا خارجی و ایرانی بودن آن ندارد.
تأمین نیازهای سلامت، دغدغه جمعیت هلال‌احمر
دکتر بهمن سبحانی مدیرعامل شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر نیز با بیان اینکه این شرکت با اهداف بشردوستانه و در راســتـای تــأمــین نیــازهــای سلامـت راه‌اندازی شده است، توضیح می‌دهد: شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر از سال 1371 با هدف انسان‌دوستانه و عام المنفعه تأمین نیازهای سلامت بیماران نیازمند راه‌اندازی شد. در ابتدا جامعه هدف بیماران نیازمند دیالیزی بود، در گام اول شرکت تولید محصولات تزریقی مانند انواع سرنگ‌ها، آنژیوکت، ست سرم و اقلام مصرفی دیگر که عموماً در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها برای بیماران استفاده می‌شود را تأمین کرد. در آن سال در نوع خود بی‌نظیر بود، اما به مرور بعدها با توجه به شرایط رشد اقتصادی در کشور و ورود تکنولوژی‌های جدید و با آمدن بخش خصوصی بیش از 18 شرکت در این حوزه فعال شدند، بسیاری از شرکت‌های بازرگانی نیز وجود دارند که محصولات تزریقی مانند آنژیوکت و ست سرم را تولید می‌کنند.
سبحانی در ادامه اضافه می‌کند: شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر در حوزه تأمین سرنگ، طی سالیان گذشته تقریباً بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده بود و در حال حاضر با توجه به شرکت‌های متعدد تولیدکننده داخلی بیش از 30 درصد نیاز سرنگ کشور را تأمین می‌کند، البته ظرفیت تولید بیشتر است و تا یک میلیارد سرنگ در سال مورد نیاز کشور را می‌تواند تولید کند، ظرفیت اسمی تولید ما بیش از 600 میلیون سرنگ در سال است. امیدواریم بتوانیم با رسیدن به ظرفیت 600 میلیون، مازاد نیاز کشور را در قالب صادرات به کشورهای همسایه ارسال کنیم. ما یکی از بهترین سرنگ‌های بازار کشور را تولید می‌کنیم. همچنین با توجه به اینکه بسیاری از نهادهای نظارتی در دنیا سرنگ‌های دوتکه را بیش از بقیه تأیید می‌کنند، این قبیل سرنگ‌ها را به گونه بی‌نظیری به لحاظ کیفیت تولید می‌کنیم.
به گفته او، زمانی که نیاز بیماران دیالیزی به محصولات و مواد مصرفی دیالیز در کشور پررنگ بود، در اقدامی پیشگامانه و بی‌نظیر شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر توانست خط تولید صافی دیالیز را ایجاد کند و در حال حاضر ایران جزو معدود کشورهایی است که نیاز سبد دیالیز کشور را تولید می‌کند. در دنیا تنها سه کشور چنین تولیداتی دارند. بعدها هم شرکت دیگری در بخش خصوصی برای تأمین این نیاز ورود پیدا کرد و تولیدات خوبی هم دارد، اکنون کل نیاز کشور در این حوزه با تولید داخلی تأمین می‌شود و هیچ نیازی به واردات محصولات دیالیزی به کشور وجود ندارد. وی ادامه می‌دهد: خوشبختانه دارای بهترین و به روز‌ترین تکنولوژی‌ها با کیفیت کلاس بسیار بالا در این زمینه هستیم. شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر تا سال‌ها جزو اولین برندهای تولید کننده محصولات سبد دیالیز بود، در حال حاضر با توجه به افزایش تولیدکننده‌ها، دومین شرکت تأمین‌کننده محصولات سبد دیالیز در کشور هستیم که تقریباً بیش از 30 درصد نیاز سبد دیالیز بیماران دیالیزی را تأمین می‌کنیم. امیدوارم بتوانیم با سرمایه‌گذاری‌های جدیدی که در حال صورت گرفتن است، با ساختاری جدید در حوزه صادرات و تأمین نیازها با استفاده از تکنولوژی‌های نوین در این عرصه گام‌های مؤثرتری برداریم.
سبحانی با بیان اینکه از 30 سال گذشته واردکننده ماشین‌های دیالیز نیز بوده‌ایم، می‌گوید: از ابتدا یکی از بهترین برندهای موجود اروپایی را ما داشتیم و تقریباً بیش از 50 درصد نیاز دستگاه‌های دیالیز مراکز درمانی و بیمارستان‌ها و وزارت بهداشت را تأمین کرده‌ایم و در حال حاضر خدمات دوره‌ای و فنی، مهندسی دستگاه‌ها را هم انجام می‌دهیم. با این همه آمادگی گسترش وظایف را نیز داریم و با سرمایه‌گذاری برای ایجاد خطوط تولید دستگاه‌های دیالیز و تولید در داخل این اقلام در این راستا در مرحله مذاکرات با شرکت‌های تأمین‌کننده هستیم. در حال حاضر 8 هزار دستگاه دیالیز در داخل کشور داریم از این تعداد، 4 هزار دستگاه توسط شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر تأمین شده است که مشغول به کار هستند. خوشبختانه دستگاه‌های متعددی با برندهای مختلف در بازار وجود دارد و ما یکی از بهترین برندها را وارد کرده‌ایم. خدمات پس از فروش آنها را هم همزمان ارائه می‌دهیم.
او درخصوص تحریم‌ها و مشکلات ناشی از آن می‌گوید: تحریم‌ها در سال‌های گذشته واقعاً مشکلاتی ایجاد کردند، حتی وقفه‌ای 8 ماهه در خط تولید صافی در سال 1397 داشتیم. با اختلال در بحث انتقال پول، این وقفه اتفاق افتاد، ولی بلافاصله توانستیم محصول دیگری را جایگزین کنیم. در حال حاضر هم خوشبختانه هیچ مشکل جدی یا مانعی در روند کار وجود ندارد، هرچند همچنان بحث انتقال پول مسأله دارد اما مشکل حادی برای تأمین ملزومات مورد نیاز خط تولید نداریم. ان‌شاء‌الله بتوانیم با تولید سبد دیالیز به میزان کافی نیاز 40 هزار بیمار دیالیزی در کشور را جوابگو باشیم. هلال‌احمر نقطه امیدی برای بسیاری از شرکت‌ها، دانشگاه‌های علوم پزشکی و حتی وزارت بهداشت در این حوزه است. نیاز بسیاری از مناطق محروم نیز توسط شرکت ما تأمین می‌شود.
سبحانی درباره عملکرد و پیشرفت شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید محصولات داخلی اظهار می‌کند: اخیراً به‌دلیل حمایت از تولید داخل، واردات دستگاه‌های دیالیز به میزان سابق نیست، دو شرکت در داخل کشور در حال تولید هستند، به این دلیل با حجم گذشته واردات نداریم مگر اینکه با تأیید وزارت بهداشت و به‌دلیل نیاز مبرم این اتفاق بیفتد. در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان در حال تولید دستگاه هستند و اولویت هم بهره‌مندی از تولیدات داخلی است. امیدوارم ما هم بتوانیم در آینده‌ای نزدیک خط تولید این دستگاه را داشته باشیم. نمونه‌های اولیه را هم تولید کرده‌ایم تا با کسب استانداردهای لازم و اخذ موافقت وزارت بهداشت و نهادهای مرتبط بتوانیم محصولات را وارد بازار کنیم. با سه کشور دانش‌بنیان هم عقد قرارداد داریم تا بتوانیم مواد اولیه‌ای را که تاکنون وارد می‌کردیم از طریق این شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور خودمان تهیه کنیم. یکی از این مواد، فیلترهای مربوط به پودرهای بی‌کربنات است، این فیلترها توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در مرحله اخذ تأییدیه‌های آزمایشگاهی است و در این زمینه بزودی خودکفا شده و نیاز بازار داخل تأمین می‌شود. در خصوص محصولات دیگر نیز با شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری‌های حداکثری را داریم تا بتوانیم مواد اولیه مورد نیاز تولید سرنگ و یا سبد دیالیز را از شرکت‌های دانش‌بنیان تأمین کنیم این آمادگی را داریم تا با شرکت‌های کمک کننده داخلی از قبیل دانش‌بنیان‌ها همکاری کامل داشته باشیم و از محصولات داخلی استفاده کنیم. سبد دیالیز حدود 20 تا 25 میلیون یورو نیاز ارزی سالانه دارد و هرچقدر بتوانیم به سمت بومی‌سازی پیش برویم، از این نیاز کاسته می‌شود و در ذخیره داخل کشور باقی می‌ماند.
نیم نگاه
مدیرعامل سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر : هدف ما کمک به سلامت همه انسان‌ها از طریق خودکفایی ملی در زمینه تولید مواد اولیه، دارو و تجهیزات پزشکی است و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنیم، راهبری فعالیت‌های مرتبط با امور دارویی و تجهیزات پزشکی در راستای رفع نیازهای درمانی کشور است و مأموریت مهمی که بر دوش ما نهاده شده، در وهله اول توسعه و بهبود نظام تهیه، تولید، تأمین و ارائه خدمات دارویی و تجهیزات پزشکی و در گام بعدی، خدمت‌رسانی به‌موقع و تأمین اقلام درمانی مورد نیاز مردم در شرایط خاص و مناطق محروم است.